Mówiące widokówki
©Andrzej
Philips
W
Internecie bardzo często prezentowane są stare widokówki z rożnymi widokami.
Dla większości osób ich najważniejszym walorem są zawarte na nich widoki lub
sceny rodzajowe. Osobiście najbardziej cenię widokówki z obiegu, napisane przez
kogoś do kogoś… Wtedy są one o wiele bogatsze,
bo zawierają nie tylko obrazek, widok, ale mają też dusze – dusze dawnych zmarłych
nadawców i odbiorców tych kartek.
Przykładem
może być tu kartka przedstawiająca mężczyzn grających w karty (ciekawa jaka to gra?)
i delektujący się piwem. Z pozoru nic tu ciekawego. O wiele ciekawsza jest jednak druga strona.
Ze stempla pocztowego dowiadujemy się, że kartka została
wysłana z Műrau (Mirov) w 1906 roku do dyrektora zakładu karnego w Wiśniczu,
pana Stanisława Szczęsnowicza. Nadawca pisze: Drogi Szczęsnowicz ! Gratulacje !
Z poważaniem Lachmayer.
Któż to ów pan Szczęsnowicz, któż to Lachmayer ? Gratulacje z jakiej okazji ? To wszystko można wyszperać.
C. k. Zakład karny dla mężczyzn we Lwowie. W zakładzie tym w 1785 roku po zwiniętym klasztorze Sióstr św. Brygidy urządzonym, a obecnie około 550 uwięzionych osób płci męskiej mieszczącym, odbywają karę więźniowie na więcej jak rok zasądzeni. Zakład ten poddany jest nadzorowi c. k. Nadprokuratoryi Państwa we Lwowie, podczas gdy lwowski c. k. Prokurator Państwa funkcyonuje jako komisarz domowy.
Kom. dom.
Barth Mieczysław, Prokur. Państwa,
Dyr. Szczęsnowicz Stanisław.
Zarz. Grosse Stanisław.
Kontr. Fränzel
Juliusz.
Adj. Kreutz
Francisze
— Merta Adolf.
Lek. dom. Berezowski Kazim., dr. med.
Lek. pom. Haisig
Karol, dr. med.
Duszpast. obrz. rzym. kat. ks. Brukwicki Piotr, ze zgrom. XX.
Misyonarzy św. Wincenty a Paulo. Duszpast. obrz. gr. kat., posada nieobsadzona.
Czynności duchowne wyznania Mojżeszowego pełni Guttmann Wolf
Samuel, dr. fil., rabin. Nacz. Garczyński Władysław.
— Szyporz Józef
Insp. straży więź. Myhal Jędrzej.
Straż domowa składa się z 10 starszych dozorców i 87 dozorców
więżni.
Szematyzm 1908 – Zakład Karny we Lwowie
Z powyższego spisu wynika, że w 1908
roku Stanisław Szczęsnowicz był dyrektorem zakładu karnego we Lwowie, ale
kartka została wysłana do niego jako dyrektora zakładu karnego w Wiśniczu.
Z Szematyzmu za 1908 rok wynika jednak, że w tym troku dyrektorem zakładu karnego w Wiśniczu był Emil Smitka.
Szematyzm 1908 – Zakład Karny w Wiśniczu
Zakład Karny w Wiśniczu – 1907 rok
Tak, ale kartka była wysłana w 1906
roku wysłana z Műrau (Mirov).
Czytając o Mirovie dowiadujemy się:
Mírov (niem. Mürau) – gmina w Czechach, w powiecie Šumperk, w kraju ołomunieckim. Według danych z dnia 1 stycznia 2012 liczyła
401 mieszkańców. […]. W
latach 60. XIX w. zamek został zaadaptowany na więzienie. Zamek w Mírovie do
dzisiaj pełni funkcje więzienia dla najgroźniejszych przestępców, podobno najlepiej strzeżonego Czechach.[2]
Obszerna historia więzienia w Mirovie znaleźć można w wersji czeskiej
Wikipedii.[3]
Zatem nie przypadek, że ktoś z
Mirova wysłał kartkę z gratulacjami do dyrektora zakładu karnego w Wiśniczu. Zakład
karny w Wiśniczu powstał w 1783, gdy cesarz Józef II dekretem
zlikwidował klasztor karmelitów bosych, zamieniając kompleks
klasztorny na sąd karny i ciężkie więzienie, w którym kary odsiadywali
przede wszystkim zwykli kryminaliści oraz tatrzańscy zbójnicy. W latach
późniejszych do więzienia trafiali również więźniowie polityczni – uczestnicy
organizacji narodowowyzwoleńczych. Jednostka służyła C. K. Sądowi Kryminalnemu,
potem Zakładowi Karnemu i takie przeznaczenie ma do dnia dzisiejszego.[4]
Kartkę z gratulacjami wysłał Lachmayer. Przeglądając
wykaz urzędów „Hof- und Staats-Handbuch der
Österreichisch-Ungarischen Monarchie: für das Jahr 1908” znaleźć, że zarządcą więzienia
w Mirovie był Adolf Lachmayer…
Zakład Karny w Műrau
I tak zagadka rozwiązała
się: A.Lachmayer, dyrektor zakładu karnego w Mirovie gratuluje Stanisławowi
Szczęsnowiczowi awansu na dyrektora więzienia we Lwowie….
Zrozumiały jest też obraz
zawarty na kartce – panowie opijają awans kolegi 😊.
Jedna niepozorna kartka, a
tyle informacji. Za jej pomocą dowiedzieliśmy się o historii więziennictwa w
czasach Austro – Węgier.
Jeżeli u kogoś są jakieś ciekawe
kartki, zwłaszcza rodzinne, chętnie pomogę w ustalaniu podobnych informacji
oraz innych danych genealogicznych.
[1] Szematyzmy (z
niemieckiego Schematismus) galicyjskie zawierały spisy nazwisk urzędników
zatrudnionych w poszczególnych instytucjach c.k. administracji, zarówno autonomicznej jak
i państwowej. Szematyzmy podają także wykazy nauczycieli, lekarzy,
inżynierów, adwokatów oraz innych prawników pracujących na terenie Galicji. Co
ważniejsze zawierają one także szereg innych informacji, np. spisy właścicieli
ziemskich, dane dot. władz duchownych wszystkich wyznań, składy władz oraz
wykazy członków organizacji społecznych, gospodarczych, dobroczynnych i
kulturalnych, a także wykazy fundacji. [Szematyzm Królestwa Galicji i
Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, pl.wikipedia]
[2]
Mirov [wikipedia.pl]
